بحران کرونا و معضل قرنطینهنشینی برای اصحاب پژوهش و اندیشه، توفیقی اجباری است که به مدد آن میتوانند به دور از هیاهوی بوروکراسی و سروصدای تکنولوژی (این فرزندان آسایشآور و آرامشبَر مدرنیته) در کنجی بنشینند و بخوانند و بنویسند.
حجتالاسلام دکتر رسول جعفریان؛ استاد پرکار تاریخ دانشگاه تهران که اکنون ۵۶ ساله است و نخستین کتابش را در ۲۰ سالگی منتشر کرده، تاکنون تألیف حدود ۷۰ کتاب و ترجمه و تحقیق ۹۰ کتاب را در کارنامه خود دارد. طبیعی است که این مورخ پرکار از ایام قرنطینه نیز بیشترین بهره را ببرد.
هادینامه» اثری ۱۰۷۹ صفحهای است به یاد یکی از خسروان عرصه پژوهش و تألیف؛ مرحوم حجتالاسلام والمسلمین سید هادی خسروشاهی که سوگمندانه از اولین قربانیان بلای عالمگیر کرونا بود. این کتاب در مدت حدود ۲۰ روز جمعآوری شده و شامل ۵۴ مقاله به قلم ۵۲ نفر از اهالی حوزه و دانشگاه است (۳ مقاله به قلم خود استاد جعفریان است). در میان مؤلفین مقالات، نامهای مطرحی نیز بهچشم میخورد؛ مانند آیتالله رضا استادی، دکتر مصطفی محقق داماد، سید عباس صالحی (وزیر ارشاد)، احمد واعظی، محمدعلی مهدویراد، مهدی مهریزی، محسن الویری و محققان جوانی چون محسنحسام مظاهری.
۱۳ مقاله از میان ۵۴ مقاله، درباره خود مرحوم خسروشاهی است؛ مابقی یا موضوعاتی است که بهنوعی از دغدغههای مرحوم خسروشاهی بوده و یا صرفاً موضوعات مورد علاقه نویسندگان است که بهیاد آن مرحوم در این ارجنامه منتشر شده. از جمله مقالات دسته اخیر میتوان به این موارد اشاره کرد: مکتب فلسفی تهران؛ آغاز گفتوگوی فلسفی شرق و غرب» (مصطفی محقق داماد)؛ مقاله فلسفی وجدان به مثابه راهنمای طبیعی انسان» (محسن جوادی)؛ گفتمان تطبیق احادیث با علوم جدیده در ادبیات دینی معاصر» (رسول جعفریان).
استاد به رغم اعتقاد و امیدی که به حرکت انقلاب اسلامی، شخص امام خمینی و نظام جمهوری اسلامی داشت، برخی ملاحظات جدی را نیز بر خط مشی و عملکرد این مجموعه وارد میدانست. بعد از انقلاب نیز از برخوردی که با آیتالله شریعتمداری شد خصوصاً پس از آنچه کودتای نوژه نامیده شد، تا آخر عمر متأثر و متأسف بود. استاد به امام علاقه داشت، اما بیت ایشان را قبول نداشت. روزی جلوی درب نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران سبب عدم پیگری سرنوشت امام صدر را برای نگارنده چنین تبیین کرد: چون دو امام در یک اقلیم نمیگنجیدند!»؛ کنایه ایشان به دفتر امام بود نه خود آن بزرگوار. در مراسم تشییع سید احمد خمینی حضور نیافت و صبح همان روز در قم عدم حضورش را با این عبارت بدرقه کرد که شماها ایشان را نمیشناسید» و تعبیر تندی بهکار برد
اما در مطالب مربوط به خود مرحوم خسروشاهی، نکات جالب و کمترشنیدهشدهای درباره دغدغهها و علاقههای آن مرحوم به چشم میخورد؛ خاصه آنکه حوزه فعالیتهای علمی، عملی و ارتباطات مرحوم خسروشاهی بسیار متنوع و گاه ـ بهظاهر ـ متضاد بود. آن فعال فقید فرهنگی و ی به جریانات مهم بیداری اسلامی و رهبران فکری آنها مانند سیدجمال و سیدِ قطب علاقه داشت و بخش مهمی از آثارش مستقیم یا غیرمستقیم در این حوزه است؛ بهعنوان نماینده جمهوری اسلامی هم در واتیکان فعالیت داشته و هم در قاهره؛ علیرغم رویکرد تقریبی، به جنبش رادیکال اخوانالمسلمین نیز علاقه داشت؛ از سویی دوستدار سید موسی صدر بود و از دیگر سو هوادار نواب صفوی؛ توأمان دلبسته امام خمینی و آیتاللهالعظمی شریعتمداری بود.
طبعاً شنیدن سیره علمی و عملی چنین شخصیتی از زبان دوستان و شاگردانش برای اهل پژوهش و دانش جذاب است.
اثر جامع هادینامه» از مؤلفانی بهره گرفته که آرا و اقوال متکثر و متنوعی دارند و خواننده را با انظار مختلف مواجه میکنند؛ مثلاً درباره دیدگاه مرحوم خسروشاهی نسبت به جریان فداییان اسلام در یک جای کتاب چنین نقل شده که: در قصه فداییان اسلام با اینکه به آن جمعیت و شخص نواب صفوی ارادت قوی داشت، اما مکررا ادعاهای بزرگان آنها را تکذیب، و تأکید میکرد که آیتاللهالعظمی سید صدرالدین صدر اجازه هیچ تروری را به آنها نداده بود.» (ص ۴۲۵). در جای دیگر میخوانیم: از منظر وی این جمعیت (فداییان اسلام) در کنش و واکنشهای خویش کاملاً به موازین پیشگفته فقهای شیعه پایبند بوده و هرگز از آن عدول نکردهاند» (ص ۴۸۳).
از مطالب جالب دیگر کتاب، بخشی از خاطرات دکتر محسن کمالیان درباره علاقه توأمان مرحوم خسروشاهی به امام خمینی و آیتاللهالعظمی شریعتمداری است که استقلال فکری او را در مواجهه با مسائل نشان میدهد:
منبع: کانال
راوی» در تلگرام
حدود چهار ماه از استعفای عادل عبدالمهدی از سمت نخستوزیری عراق در پی اعتراضات مردمی میگذرد و این کشور همچنان بدون نخستوزیر است.
دیروز پس از آنکه عدنان ارفی نیز از تشکیل کابینه انصراف داد، مصطفی الکاظمی از سوی برهم صالح؛ رییسجمهور عراق مأمور تشکیل کابینه گردید. پیش از ارفی نیز توفیق علاوی مأمور تشکیل کابینه شده بود که او نیز در موعد مقرر موفق به تشکیل کابینه نشد. بدین ترتیب الکاظمی سومین گزینه برای تشکیل کابینه پس از استعفای عادل عبدالمهدی است.
مصطفی الکاظمی که مسؤولیت سازمان اطلاعات و امنیت عراق را برعهده داشته، در دوران فعالیت رسانهای خود از جمهوری اسلامی ایران به نیکی یاد کرده و حتی در اظهاراتی که به وی منتسب است، از آیتالله ای بهعنوان عامل صلح جهانی نام برده است. وی که داماد یکی از رهبران حزبالدعوه است، در دوران مسؤولیتش در سازمان اطلاعات و امنیت از تأثیر امریکا بر این سازمان کاست.
در حالی که پاییز گذشته برخی رسانههای عراقی از حمایت سردار سلیمانی از کاظمی برای جانشینی عبدالمهدی خبر میدادند، برخی مخالفان کاظمی نیز وی را متهم میکنند که در جریان ترور سپهبد سلیمانی با امریکاییها همکاری داشته است؛ مسألهای که البته خود کاظمی آن را شدیدا انکار میکند.
عدهای از تحلیلگران معرفی وی را بهعنوان گزینه نخستوزیری نتیجه توافق پشت پرده ایران و امریکا میدانند؛ امری که نهایتاً و از نگاه این تحلیل ممکن است به کاهش تنش میان امریکا و ایران در عراق منجر شود.
اما آیا مصطفی الکاظمی موفق به تشکیل کابینه و نهایتاً ساماندادنِ نسبی به اوضاع عراق خواهد شد؟
به نظر میرسد پرسش اصلی ـ بهجای اینکه چه کسی میتواند کابینه تشکیل دهد؟» ـ این باشد که چه عامل یا عواملی باعث شده که گزینههای پیشنهادی تاکنون موفق به تشکیل کابینه نشدهاند؟
در پاسخ میتوان تعارض چهار دسته مطالبه را به عنوان پاسخ پرسش مذکور ذکر کرد:
۱. مطالبات معترضان: اعتراضات گسترده مردم عراق از اول اکتبر سال ۲۰۱۹ شروع شد و کم و بیش تاکنون ادامه دارد. محورهای اصلی اعتراضات را میتوان در این موارد خلاصه کرد: شانزده سال فساد مالی، بیکاری و خدمات عمومی ناکافی»، طایفهگرایی در ساختار قدرت ی» و دخالت بیگانگان در شؤون داخلی عراق». بازه زمانی شانزده سال» به دوره پس از سقوط صدام حسین اشاره دارد و منظور از بیگانگان» هم ایران و امریکا است. میتوان تعاملی دیالکتیک را میان محورهای ذکرشده تصور کرد؛ بدین ترتیب که ـ از نگاه معترضین ـ حاکمیت عراق در دوران پساصدام تحت تأثیر طایفهگرایی و دخالت خارجیها، نهتنها نسبت به دوران صدام موفقیتی کسب نکرده، بلکه باعث افزایش فساد مالی، بیکاری و نارسایی در خدمات عمومی شده است.
شاید به همین علت باشد که ذهنیت بهنیکییادکردن از دوران صدام» اندکاندک در میان برخی عراقیان ملیگرا در حال برجسته شدن است. بنابراین از نگاه معترضین هر گزینهای که برای نخستوزیری معرفی شود، اگر به نحوی در ساختار ی شانزدهسال گذشته (دوران پس از سقوط صدام) حضور داشته یا ارتباطش با قدرتهای مؤثر خارجی محرز باشد، طبیعی است که مورد پذیرش نخواهد بود و درنتیجه آتش اعتراضات نیز فروکش نخواهد کرد.
۲. مطالبات گروههای شبهنظامی: ظهور گروههای شبه نظامی در عراق پس از سقوط صدام شاید از مهمترین عوامل عدم ثبات ی در این کشور باشد. این گروهها نیز که اکنون تعدادشان هم زیاد شده، خواستههایی دارند و در صورتی که گزینه مطلوبشان بر کرسی نخستوزیری تکیه نزند و کابینه مطلوبشان تشکیل نشود، با روشهای خودشان (مانند حمله به سفارتخانهها یا پایگاههای نظامی خارجی) مشکلساز خواهند بود.
۳. منافع ایران و امریکا: ایالات متحده بهعنوان ناجی عراقیها از دست حکومت بعثی صدام برای خود حق و حقوقی در عراق قائل است. جمهوری اسلامی ایران نیز بهعنوان کشور همسایه و هممذهب با عراق خواستهها و منافعی در این کشور دارد. خواستهها و منافع ایران و امریکا در عراق غالباً در تضاد با یکدیگر است.
۴. منافع احزاب پارلمان: اگرچه قانون انتخابات مجلس بعدی با فشار معترضان تغییر کرده و مردم دیگر به فهرستها رأی نخواهند داد، اما مجلس فعلی تحت سیطره احزاب و لیستهاست و همین تاکنون مانع توافق بر تشکیل دولت انتقالی برای برگزاری انتخابات زودهنگام شده است.
باید دید کاظمی میتواند رضایت همه معترضان و گروههای ی و شبه نظامی را جلب کند یا همچون علاوی و زرفی شکست خواهد خورد. کاظمی یک رومهنگار و مسؤول امنیتی بوده و سابقه ی جدی ندارد. مواجهه با چالشهای مذکور نیاز به یک بازیگر ی قهار دارد که عراق تاکنون به چشم ندیده است.
(منبع: کانال تلگرامی
راوی» )
بحران کرونا و معضل قرنطینهنشینی برای اصحاب پژوهش و اندیشه، توفیقی اجباری است که به مدد آن میتوانند به دور از هیاهوی بوروکراسی و سروصدای تکنولوژی (این فرزندان آسایشآور و آرامشبَر مدرنیته) در کنجی بنشینند و بخوانند و بنویسند.
حجتالاسلام دکتر رسول جعفریان؛ استاد پرکار تاریخ دانشگاه تهران که اکنون ۵۶ ساله است و نخستین کتابش را در ۲۰ سالگی منتشر کرده، تاکنون تألیف حدود ۷۰ کتاب و ترجمه و تحقیق ۹۰ کتاب را در کارنامه خود دارد. طبیعی است که این مورخ پرکار از ایام قرنطینه نیز بیشترین بهره را ببرد.
هادینامه» اثری ۱۰۷۹ صفحهای است به یاد یکی از خسروان عرصه پژوهش و تألیف؛ مرحوم حجتالاسلام والمسلمین سید هادی خسروشاهی که سوگمندانه از اولین قربانیان بلای عالمگیر کرونا بود. این کتاب در مدت حدود ۲۰ روز جمعآوری شده و شامل ۵۴ مقاله به قلم ۵۲ نفر از اهالی حوزه و دانشگاه است (۳ مقاله به قلم خود استاد جعفریان است). در میان مؤلفین مقالات، نامهای مطرحی نیز بهچشم میخورد؛ مانند آیتالله رضا استادی، دکتر مصطفی محقق داماد، سید عباس صالحی (وزیر ارشاد)، احمد واعظی، محمدعلی مهدویراد، مهدی مهریزی، محسن الویری و محققان جوانی چون محسنحسام مظاهری.
۱۳ مقاله از میان ۵۴ مقاله، درباره خود مرحوم خسروشاهی است؛ مابقی یا موضوعاتی است که بهنوعی از دغدغههای مرحوم خسروشاهی بوده و یا صرفاً موضوعات مورد علاقه نویسندگان است که بهیاد آن مرحوم در این ارجنامه منتشر شده. از جمله مقالات دسته اخیر میتوان به این موارد اشاره کرد: مکتب فلسفی تهران؛ آغاز گفتوگوی فلسفی شرق و غرب» (مصطفی محقق داماد)؛ مقاله فلسفی وجدان به مثابه راهنمای طبیعی انسان» (محسن جوادی)؛ گفتمان تطبیق احادیث با علوم جدیده در ادبیات دینی معاصر» (رسول جعفریان).
اما در مطالب مربوط به خود مرحوم خسروشاهی، نکات جالب و کمترشنیدهشدهای درباره دغدغهها و علاقههای آن مرحوم به چشم میخورد؛ خاصه آنکه حوزه فعالیتهای علمی، عملی و ارتباطات مرحوم خسروشاهی بسیار متنوع و گاه ـ بهظاهر ـ متضاد بود. آن فعال فقید فرهنگی و ی به جریانات مهم بیداری اسلامی و رهبران فکری آنها مانند سیدجمال و سیدِ قطب علاقه داشت و بخش مهمی از آثارش مستقیم یا غیرمستقیم در این حوزه است؛ بهعنوان نماینده جمهوری اسلامی هم در واتیکان فعالیت داشته و هم در قاهره؛ علیرغم رویکرد تقریبی، به جنبش رادیکال اخوانالمسلمین نیز علاقه داشت؛ از سویی دوستدار سید موسی صدر بود و از دیگر سو هوادار نواب صفوی؛ توأمان دلبسته امام خمینی و آیتاللهالعظمی شریعتمداری بود.
طبعاً شنیدن سیره علمی و عملی چنین شخصیتی از زبان دوستان و شاگردانش برای اهل پژوهش و دانش جذاب است.
اثر جامع هادینامه» از مؤلفانی بهره گرفته که آرا و اقوال متکثر و متنوعی دارند و خواننده را با انظار مختلف مواجه میکنند؛ مثلاً درباره دیدگاه مرحوم خسروشاهی نسبت به جریان فداییان اسلام در یک جای کتاب چنین نقل شده که: در قصه فداییان اسلام با اینکه به آن جمعیت و شخص نواب صفوی ارادت قوی داشت، اما مکررا ادعاهای بزرگان آنها را تکذیب، و تأکید میکرد که آیتاللهالعظمی سید صدرالدین صدر اجازه هیچ تروری را به آنها نداده بود.» (ص ۴۲۵). در جای دیگر میخوانیم: از منظر وی این جمعیت (فداییان اسلام) در کنش و واکنشهای خویش کاملاً به موازین پیشگفته فقهای شیعه پایبند بوده و هرگز از آن عدول نکردهاند» (ص ۴۸۳).
از مطالب جالب دیگر کتاب، بخشی از خاطرات دکتر محسن کمالیان درباره علاقه توأمان مرحوم خسروشاهی به امام خمینی و آیتاللهالعظمی شریعتمداری است که استقلال فکری او را در مواجهه با مسائل نشان میدهد:
استاد به رغم اعتقاد و امیدی که به حرکت انقلاب اسلامی، شخص امام خمینی و نظام جمهوری اسلامی داشت، برخی ملاحظات جدی را نیز بر خط مشی و عملکرد این مجموعه وارد میدانست. بعد از انقلاب نیز از برخوردی که با آیتالله شریعتمداری شد خصوصاً پس از آنچه کودتای نوژه نامیده شد، تا آخر عمر متأثر و متأسف بود. استاد به امام علاقه داشت، اما بیت ایشان را قبول نداشت. روزی جلوی درب نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران سبب عدم پیگری سرنوشت امام صدر را برای نگارنده چنین تبیین کرد: چون دو امام در یک اقلیم نمیگنجیدند!»؛ کنایه ایشان به دفتر امام بود نه خود آن بزرگوار. در مراسم تشییع سید احمد خمینی حضور نیافت و صبح همان روز در قم عدم حضورش را با این عبارت بدرقه کرد که شماها ایشان را نمیشناسید» و تعبیر تندی بهکار برد»(ص۴۲۴).
منبع: کانال راوی» در تلگرام
حدود چهار ماه از استعفای عادل عبدالمهدی از سمت نخستوزیری عراق در پی اعتراضات مردمی میگذرد و این کشور همچنان بدون نخستوزیر است.
دیروز پس از آنکه عدنان ارفی نیز از تشکیل کابینه انصراف داد، مصطفی الکاظمی از سوی برهم صالح؛ رییسجمهور عراق مأمور تشکیل کابینه گردید. پیش از ارفی نیز توفیق علاوی مأمور تشکیل کابینه شده بود که او نیز در موعد مقرر موفق به تشکیل کابینه نشد. بدین ترتیب الکاظمی سومین گزینه برای تشکیل کابینه پس از استعفای عادل عبدالمهدی است.
مصطفی الکاظمی که مسؤولیت سازمان اطلاعات و امنیت عراق را برعهده داشته، در دوران فعالیت رسانهای خود از جمهوری اسلامی ایران به نیکی یاد کرده و حتی در اظهاراتی که به وی منتسب است، از آیتالله ای بهعنوان عامل صلح جهانی نام برده است. وی که داماد یکی از رهبران حزبالدعوه است، در دوران مسؤولیتش در سازمان اطلاعات و امنیت از تأثیر امریکا بر این سازمان کاست.
در حالی که پاییز گذشته برخی رسانههای عراقی از حمایت سردار سلیمانی از کاظمی برای جانشینی عبدالمهدی خبر میدادند، برخی مخالفان کاظمی نیز وی را متهم میکنند که در جریان ترور سپهبد سلیمانی با امریکاییها همکاری داشته است؛ مسألهای که البته خود کاظمی آن را شدیدا انکار میکند.
عدهای از تحلیلگران معرفی وی را بهعنوان گزینه نخستوزیری نتیجه توافق پشت پرده ایران و امریکا میدانند؛ امری که نهایتاً و از نگاه این تحلیل ممکن است به کاهش تنش میان امریکا و ایران در عراق منجر شود.
اما آیا مصطفی الکاظمی موفق به تشکیل کابینه و نهایتاً ساماندادنِ نسبی به اوضاع عراق خواهد شد؟
به نظر میرسد پرسش اصلی ـ بهجای اینکه چه کسی میتواند کابینه تشکیل دهد؟» ـ این باشد که چه عامل یا عواملی باعث شده که گزینههای پیشنهادی تاکنون موفق به تشکیل کابینه نشدهاند؟
در پاسخ میتوان تعارض چهار دسته مطالبه را به عنوان پاسخ پرسش مذکور ذکر کرد:
۱. مطالبات معترضان: اعتراضات گسترده مردم عراق از اول اکتبر سال ۲۰۱۹ شروع شد و کم و بیش تاکنون ادامه دارد. محورهای اصلی اعتراضات را میتوان در این موارد خلاصه کرد: شانزده سال فساد مالی، بیکاری و خدمات عمومی ناکافی»، طایفهگرایی در ساختار قدرت ی» و دخالت بیگانگان در شؤون داخلی عراق». بازه زمانی شانزده سال» به دوره پس از سقوط صدام حسین اشاره دارد و منظور از بیگانگان» هم ایران و امریکا است. میتوان تعاملی دیالکتیک را میان محورهای ذکرشده تصور کرد؛ بدین ترتیب که ـ از نگاه معترضین ـ حاکمیت عراق در دوران پساصدام تحت تأثیر طایفهگرایی و دخالت خارجیها، نهتنها نسبت به دوران صدام موفقیتی کسب نکرده، بلکه باعث افزایش فساد مالی، بیکاری و نارسایی در خدمات عمومی شده است.
شاید به همین علت باشد که ذهنیت بهنیکییادکردن از دوران صدام» اندکاندک در میان برخی عراقیان ملیگرا در حال برجسته شدن است. بنابراین از نگاه معترضین هر گزینهای که برای نخستوزیری معرفی شود، اگر به نحوی در ساختار ی شانزدهسال گذشته (دوران پس از سقوط صدام) حضور داشته یا ارتباطش با قدرتهای مؤثر خارجی محرز باشد، طبیعی است که مورد پذیرش نخواهد بود و درنتیجه آتش اعتراضات نیز فروکش نخواهد کرد.
۲. مطالبات گروههای شبهنظامی: ظهور گروههای شبه نظامی در عراق پس از سقوط صدام شاید از مهمترین عوامل عدم ثبات ی در این کشور باشد. این گروهها نیز که اکنون تعدادشان هم زیاد شده، خواستههایی دارند و در صورتی که گزینه مطلوبشان بر کرسی نخستوزیری تکیه نزند و کابینه مطلوبشان تشکیل نشود، با روشهای خودشان (مانند حمله به سفارتخانهها یا پایگاههای نظامی خارجی) مشکلساز خواهند بود.
۳. منافع ایران و امریکا: ایالات متحده بهعنوان ناجی عراقیها از دست حکومت بعثی صدام برای خود حق و حقوقی در عراق قائل است. جمهوری اسلامی ایران نیز بهعنوان کشور همسایه و هممذهب با عراق خواستهها و منافعی در این کشور دارد. خواستهها و منافع ایران و امریکا در عراق غالباً در تضاد با یکدیگر است.
۴. منافع احزاب پارلمان: اگرچه قانون انتخابات مجلس بعدی با فشار معترضان تغییر کرده و مردم دیگر به فهرستها رأی نخواهند داد، اما مجلس فعلی تحت سیطره احزاب و لیستهاست و همین تاکنون مانع توافق بر تشکیل دولت انتقالی برای برگزاری انتخابات زودهنگام شده است.
باید دید کاظمی میتواند رضایت همه معترضان و گروههای ی و شبه نظامی را جلب کند یا همچون علاوی و زرفی شکست خواهد خورد. کاظمی یک رومهنگار و مسؤول امنیتی بوده و سابقه ی جدی ندارد. مواجهه با چالشهای مذکور نیاز به یک بازیگر ی قهار دارد که عراق تاکنون به چشم ندیده است.
(منبع: کانال تلگرامی راوی» )
حدود چهار ماه از استعفای عادل عبدالمهدی از سمت نخستوزیری عراق در پی اعتراضات مردمی میگذرد و این کشور همچنان بدون نخستوزیر است.
دیروز پس از آنکه عدنان ارفی نیز از تشکیل کابینه انصراف داد، مصطفی الکاظمی از سوی برهم صالح؛ رییسجمهور عراق مأمور تشکیل کابینه گردید. پیش از ارفی نیز توفیق علاوی مأمور تشکیل کابینه شده بود که او نیز در موعد مقرر موفق به تشکیل کابینه نشد. بدین ترتیب الکاظمی سومین گزینه برای تشکیل کابینه پس از استعفای عادل عبدالمهدی است.
ادامه مطلب
درباره این سایت